ویتامین B17 چیست؟
مقدمه‌ای بر ویتامین B17؛ ترکیبی ناشناخته اما جنجالی
ویتامین B17 که در دنیای علمی با نام آمیگدالین (Amygdalin) شناخته می‌شود، یکی از ترکیبات گیاهی بحث‌برانگیز است که بیشتر در دانه‌های میوه‌ها یافت می‌شود. این ترکیب، برخلاف نامی که دارد، به‌طور رسمی به‌عنوان “ویتامین” شناخته نمی‌شود. طرفداران طب جایگزین آن را به عنوان مکملی با خاصیت ضدسرطانی معرفی می‌کنند، اما نهادهای رسمی پزشکی دیدگاه متفاوتی دارند.
چرا به آمیگدالین لقب ویتامین B17 داده شد؟
واژه “ویتامین B17” در حقیقت بیشتر کاربرد تجاری دارد و از سوی برخی تولیدکنندگان مکمل‌ها و طرفداران درمان‌های طبیعی استفاده شده تا مصرف این ترکیب را جذاب‌تر و بی‌خطرتر جلوه دهند. در حالی که هیچ نهاد بین‌المللی آن را در گروه ویتامین‌های گروه B قرار نمی‌دهد، این نام‌گذاری باعث شده افراد تصور کنند آمیگدالین جزو مواد مغذی ضروری برای بدن است.
نام‌های رایج و متفاوت برای ویتامین B17
آمیگدالین: نام اصلی علمی این ترکیب
لئتریل (Laetrile): شکل نیمه‌صنعتی یا استخراج‌شده‌ی آن که بیشتر در دهه‌های گذشته برای درمان‌های تجربی سرطان استفاده می‌شد
ویتامین B17: نام غیررسمی و تبلیغاتی
ساختار شیمیایی و منابع طبیعی ویتامین B17
آشنایی با ساختار مولکولی آمیگدالین
آمیگدالین یک گلیکوزید سیانوژنیک است که از ترکیب گلوکز، بنزن و گروه نیتریل ساخته شده است. یکی از ویژگی‌های خاص این ترکیب، قابلیت آزادسازی سیانید هیدروژن در بدن هنگام متابولیسم آن است. این ویژگی دوگانه باعث شده آمیگدالین هم مورد توجه درمان‌گران جایگزین باشد و هم مورد هشدار پزشکان.
تفاوت بین آمیگدالین و لئتریل چیست؟
اگرچه این دو واژه گاهی به‌جای هم استفاده می‌شوند، اما تفاوت‌هایی دارند:
آمیگدالین: فرم طبیعی موجود در گیاهان است.
لئتریل: شکل فرآوری‌شده یا نیمه‌مصنوعی آمیگدالین است که اغلب در قالب مکمل و قرص‌های ضدسرطان فروخته می‌شود.
منابع غذایی حاوی آمیگدالین یا ویتامین B17
دانه‌ها و مغزهای میوه‌ها
دانه زردآلو: غنی‌ترین منبع شناخته‌شده آمیگدالین
دانه سیب، گلابی، آلو، هلو، گیلاس: هر کدام در هسته‌ی خود مقادیری از این ماده دارند
بادام تلخ: یکی دیگر از منابع بسیار غنی، اما سمی
غلات و حبوبات
جوانه گندم
ماش و عدس (مقدار کم)
دانه‌های کنجد و کتان
گیاهان دارویی و برگ‌ها
برگ‌های برخی گیاهان دارویی در طب سنتی، مانند برگ شفتالو
ساقه نیشکر و برگ درخت اقاقیا (در برخی منابع سنتی)
خواص احتمالی ویتامین B17
نقش ادعایی در پیشگیری از سرطان
یکی از برجسته‌ترین دلایلی که باعث شهرت ویتامین B17 شده، ادعای ضدسرطانی بودن آن است. طرفداران این نظریه می‌گویند آمیگدالین می‌تواند به‌صورت انتخابی سلول‌های سرطانی را از بین ببرد، چون این سلول‌ها آنزیمی خاص به نام بتا-گلوکوزیداز دارند که باعث آزادسازی سیانید از آمیگدالین می‌شود و منجر به مرگ سلولی هدف‌مند می‌گردد.
آیا شواهد علمی این ادعا را تأیید می‌کنند؟
تحقیقات آزمایشگاهی روی حیوانات برخی نتایج مثبت نشان داده‌اند، اما در بررسی‌های انسانی، اثربخشی آن تأیید نشده است. اغلب نتایج یا متناقض هستند یا با مشکلات اخلاقی و علمی مواجه‌اند.
اثرات آنتی‌اکسیدانی
برخی مطالعات نشان داده‌اند که آمیگدالین دارای خاصیت آنتی‌اکسیدانی است و می‌تواند به کاهش اثرات رادیکال‌های آزاد کمک کند. این اثر ممکن است در جلوگیری از برخی بیماری‌های مزمن نقش داشته باشد.
خاصیت ضد التهابی
برخی از افراد و مطالعات ادعا کرده‌اند که مصرف منظم دانه‌های حاوی آمیگدالین ممکن است در کاهش التهاب بدن مؤثر باشد و در بیماری‌های التهابی مزمن مانند آرتروز نقش مفیدی ایفا کند.
تقویت سیستم ایمنی بدن
افرادی که از مکمل‌های ویتامین B17 استفاده می‌کنند، گزارش داده‌اند که بدنشان در برابر بیماری‌ها مقاوم‌تر شده است. البته این ادعاها اغلب به شکل تجربی مطرح شده و هنوز تأییدیه علمی قطعی ندارد.
ویتامین B17 و درمان سرطان
آغاز استفاده درمانی از لئتریل در درمان سرطان
در دهه‌های ۱۹۵۰ تا ۱۹۷۰ میلادی، برخی پزشکان طب جایگزین در مکزیک و آمریکا شروع به استفاده از لئتریل برای درمان بیماران مبتلا به سرطان کردند. این روش ابتدا با استقبال نسبی روبه‌رو شد، چراکه در آن زمان روش‌های درمانی سرطان هنوز در مراحل ابتدایی بودند و بیماران به دنبال روش‌های جایگزین بودند.
مکانیسم ادعایی اثر ضدسرطانی ویتامین B17
طبق فرضیه طرفداران B17، این ترکیب حاوی مولکول سیانید است که در بدن تنها در حضور آنزیم بتا-گلوکوزیداز فعال می‌شود. چون سلول‌های سرطانی مقدار بیشتری از این آنزیم دارند، مصرف B17 باعث می‌شود تنها سلول‌های سرطانی از بین بروند و سلول‌های سالم دست‌نخورده باقی بمانند.
مطالعات کلینیکی انجام‌شده
مطالعه در مکزیک: برخی بیماران سرطانی تحت درمان با لئتریل بهبود یافته‌اند، اما مستندات علمی کافی برای اثبات آن وجود ندارد.
تحقیقات در آمریکا: مؤسسه ملی سرطان آمریکا مطالعاتی بر روی لئتریل انجام داد که اثربخشی آن را رد کرد و اعلام کرد در برخی بیماران باعث مسمومیت شدید شد.
واکنش سازمان‌های پزشکی رسمی
سازمان FDA (اداره غذا و داروی ایالات متحده) استفاده از لئتریل را غیرقانونی اعلام کرده و هشدار داده مصرف آن ممکن است منجر به مسمومیت کشنده با سیانید شود. سازمان بهداشت جهانی نیز آن را به عنوان درمان سرطان تأیید نکرده است.
جایگاه فعلی در طب مکمل و سنتی
در حال حاضر، برخی کلینیک‌های طب مکمل در کشورهایی مانند مکزیک، آلمان، هند و چین همچنان از آمیگدالین در کنار سایر درمان‌ها استفاده می‌کنند، اما این روش هنوز در مجامع علمی جهانی پذیرفته نشده است.
عوارض و خطرات مصرف ویتامین B17
سیانید؛ زنگ خطری پنهان در آمیگدالین
یکی از مهم‌ترین خطرات ویتامین B17 (آمیگدالین) آزادسازی سیانید هیدروژن در بدن است. سیانید یک سم بسیار قوی است که می‌تواند عملکرد سلول‌ها را مختل کرده و در دوزهای بالا منجر به مرگ شود. متابولیسم آمیگدالین در روده کوچک باعث آزادسازی این ترکیب سمی می‌شود.
نشانه‌های رایج مسمومیت با ویتامین B17
تهوع و استفراغ شدید
سرگیجه و سردرد
کاهش فشار خون و ضربان قلب
اختلال در تنفس
از دست دادن هوشیاری
ایست قلبی در موارد شدید
عوامل افزایش‌دهنده خطر مسمومیت
مصرف دانه‌های خام (مثل هسته زردآلو یا بادام تلخ) بدون توجه به مقدار
استفاده هم‌زمان با ویتامین C که ممکن است جذب سیانید را افزایش دهد
دستگاه گوارش حساس یا اختلالات متابولیکی خاص
چه افرادی باید کاملاً از مصرف B17 پرهیز کنند؟
زنان باردار و شیرده
کودکان
افراد با مشکلات کبدی یا کلیوی
کسانی که داروهای خاص مصرف می‌کنند (مانند داروهای قلبی، ضدصرع یا آرام‌بخش‌ها)
نحوه مصرف و دوز پیشنهادی ویتامین B17
روش‌های مختلف مصرف آمیگدالین یا لئتریل
دانه‌های خام میوه (مانند هسته زردآلو یا بادام تلخ)
کپسول‌ها و قرص‌های لئتریل (بیشتر در خارج از کشور و کلینیک‌های طب جایگزین عرضه می‌شود)
تزریق‌های وریدی لئتریل (فقط در برخی کشورها مانند مکزیک مجاز است)
عصاره‌های گیاهی حاوی آمیگدالین
مقدار مصرف پیشنهادی توسط منابع غیررسمی
⚠️ توجه: این مقادیر توسط منابع طب مکمل پیشنهاد شده و هیچ تأییدیه علمی یا پزشکی ندارد.
مصرف روزانه ۲ تا ۳ عدد دانه زردآلو تلخ برای بزرگسالان
در برخی منابع: حداکثر ۵۰۰ میلی‌گرم آمیگدالین در روز به‌صورت مکمل
احتیاط در مصرف و توصیه‌های ایمنی
هرگز دوز توصیه‌شده را بدون مشورت با پزشک افزایش ندهید
در صورت بروز هرگونه علامت مسمومیت، بلافاصله مصرف را قطع کنید
از مصرف دانه‌های شکسته یا کهنه خودداری کنید، زیرا غلظت سیانید در آن‌ها بیشتر است
جایگاه ویتامین B17 در پزشکی سنتی و نوین
نگاه طب نوین به آمیگدالین
در پزشکی مدرن، آمیگدالین نه به‌عنوان دارو و نه به‌عنوان مکمل تأیید شده است. سازمان‌های پزشکی مانند FDA و WHO هشدار داده‌اند که این ترکیب می‌تواند باعث مسمومیت شدید شود و شواهد علمی معتبری درباره اثر درمانی آن وجود ندارد.
موضع‌گیری FDA و سایر نهادهای رسمی
ممنوعیت تولید و فروش لئتریل در آمریکا
هشدار رسمی درباره مصرف دانه زردآلو خام
ثبت چندین مورد مرگ ناشی از مصرف بیش از حد آمیگدالین
دیدگاه طب سنتی شرقی و ایرانی
در طب سنتی چینی، از دانه زردآلو تلخ با نام Xing Ren یاد می‌شود که به‌عنوان درمانی برای سرفه، آسم، یبوست و اختلالات ریه استفاده می‌گردد. با این حال، مقدار مصرف آن بسیار محدود است و اغلب با گیاهان دیگر ترکیب می‌شود.
در طب سنتی ایرانی نیز از بادام تلخ و برخی دانه‌های دیگر برای رفع مشکلات تنفسی و گوارشی استفاده می‌شود اما همواره تأکید شده که باید با احتیاط و زیر نظر طبیب مصرف شود.
کاربرد ویتامین B17 در صنایع مختلف
صنایع داروسازی و مکمل‌سازی
برخی شرکت‌های مکمل‌سازی در کشورهای خاص مانند مکزیک، چین و روسیه همچنان مکمل‌های حاوی آمیگدالین یا لئتریل تولید می‌کنند. این مکمل‌ها معمولاً برای بیماران مبتلا به سرطان به‌صورت درمان مکمل تجویز می‌شوند.
صنعت غذایی و محصولات ارگانیک
اگرچه مصرف دانه‌های خام دارای محدودیت قانونی دارد، اما در برخی کشورها از آمیگدالین به عنوان طعم‌دهنده تلخ در تولید برخی شکلات‌ها یا نوشیدنی‌های خاص استفاده می‌شود.
آزمایشگاه‌های تحقیقاتی
به دلیل خاصیت بحث‌برانگیز آمیگدالین، تحقیقات فراوانی درباره اثرات زیستی و شیمیایی آن در حال انجام است. برخی پروژه‌های تحقیقاتی به دنبال استخراج فرم ایمن‌تر این ترکیب هستند تا بتوان از خواص احتمالی آن بدون خطر مسمومیت استفاده کرد.
۱۰ سوال پرتکرار درباره ویتامین B17
۱. آیا ویتامین B17 واقعا یک ویتامین است؟
خیر، این ترکیب به‌طور علمی و قانونی به‌عنوان ویتامین شناخته نمی‌شود. نام “ویتامین B17” بیشتر یک اصطلاح تبلیغاتی است.
۲. آیا ویتامین B17 برای درمان سرطان مؤثر است؟
هیچ شواهد علمی معتبری وجود ندارد که اثر قطعی و مؤثری برای درمان سرطان داشته باشد. برخی مطالعات حیوانی امیدبخش بوده‌اند، ولی مطالعات انسانی نتایج منفی یا بی‌تأثیری نشان داده‌اند.
۳. آیا مصرف دانه زردآلو خطرناک است؟
بله، به‌ویژه در صورت مصرف بیش از حد. این دانه‌ها حاوی سیانید هستند که می‌تواند منجر به مسمومیت شدید و حتی مرگ شود.
۴. چرا لئتریل در آمریکا ممنوع شده است؟
به دلیل خطر بالای مسمومیت و نبود شواهد علمی کافی برای اثربخشی آن، FDA استفاده از لئتریل را ممنوع اعلام کرده است.
۵. آیا می‌توان ویتامین B17 را از طریق رژیم غذایی دریافت کرد؟
بله، دانه برخی میوه‌ها مانند زردآلو، سیب و بادام تلخ حاوی آمیگدالین هستند. اما مصرف آن‌ها باید با احتیاط و بسیار محدود باشد.
۶. آیا آمیگدالین خاصیت ضد التهابی دارد؟
برخی مطالعات حیوانی و آزمایشگاهی این ویژگی را نشان داده‌اند، اما هنوز تأیید بالینی آن قطعی نیست.
۷. آیا می‌توان مکمل ویتامین B17 را از داروخانه‌ها تهیه کرد؟
در بسیاری از کشورها از جمله ایران و آمریکا، فروش آن ممنوع است. اما در کشورهای خاص مانند مکزیک و روسیه ممکن است به صورت مکمل عرضه شود.
۸. دوز ایمن مصرف آمیگدالین چقدر است؟
دوز دقیق و ایمن وجود ندارد. حتی مقدار کم آن نیز ممکن است باعث مسمومیت شود، بنابراین توصیه می‌شود به‌هیچ‌وجه بدون مشورت پزشک مصرف نشود.
۹. آیا طب سنتی با مصرف آمیگدالین موافق است؟
طب سنتی مصرف آن را در شرایط خاص و با دوز کنترل‌شده توصیه کرده، اما تأکید زیادی بر احتیاط دارد. استفاده بیش از حد یا خودسرانه در طب سنتی نیز ممنوع است.
۱۰. آیا ویتامین B17 باعث لاغری می‌شود؟
خیر، هیچ شواهدی مبنی بر تأثیر مستقیم آمیگدالین یا ویتامین B17 در کاهش وزن وجود ندارد.